Mini-opleiding als springplank naar het onderwijs
Het proces van een overstap naar een baan in het onderwijs verloopt voor iedereen anders. Lotte Companjen en Bo Bruinsma, beiden werkzaam op de Pro Rege School in de Amsterdamse Onderwijsregio, kozen voor een carrière als leerkracht, maar de weg daarnaartoe zag er voor beiden verschillend uit. Lotte volgde het reguliere zij-instroomtraject, met ondersteuning en begeleiding volgens de Amsterdamse werkwijze. Bo begon, samen met enkele andere startende zij-instromers, aan een mini-opleiding in de school (MOISZ). Binnen dit traject worden zij-instromers extra begeleid en ondersteund met een langere, zachte landing in het onderwijs. Ze leren van elkaar en van ervaren leraren om na een jaar goed toegerust aan de slag te gaan op een school waar minder begeleiding mogelijk is. Wat maakt de mini-opleiding zo waardevol? En hoe helpt dit initiatief om het lerarentekort in Amsterdam aan te pakken?
Wie:
- Lotte Companjen en Bo Bruinsma, zij-instromers bij de Pro Rege School
- Marlies Oonk, schoolleider bij de Pro Rege School
- Jacqueline Sweerts, projectleider zij-instroom leraren in Amsterdam
Actie: Gerichte ondersteuning en begeleiding voor zij-instromers voor het onderwijs
Waar: Amsterdamse Onderwijsregio
Versterkt: Aantrekken en opleiden van personeel
In de onderwijsregio’s zetten we grote stappen op het gebied van werving, selectie, begeleiding en professionalisering. Om alle regio’s vooruit te helpen, delen we inspirerende voorbeelden die écht werken. De mini-opleiding in de school is zo’n succesvol initiatief. Het laat zien hoe zij-instromers, met extra ondersteuning een soepele overgang naar het onderwijs kunnen maken. Door gezamenlijk met peers praktijkervaring op te doen, extra coaching te ontvangen en een zachte landing (langer dubbele bezetting) in de klas wordt de stap kleiner en de kans op succes groter. Zo bouwen we samen aan sterk en toekomstbestendig onderwijs.
Zij-instromer worden: een uitdagende weg
Lotte Companjen studeerde eerst Voeding en Diëtetiek, maar ontdekte al snel dat haar hart bij het primair onderwijs lag. Via 1Loket voor zij-instromers in het Amsterdamse basisonderwijs vond ze haar weg naar de pabo.
"Ik wist dat ik leraar wilde worden, maar het was pittig om meteen in het diepe te springen," vertelt Lotte. "Ik wist niet wat ik qua begeleiding kon verwachten en of ik me verloren zou voelen voor de klas." Om gevoel te krijgen bij het vak, werkte Lotte naast haar studie als invaller op verschillende scholen. "Ik leerde veel, maar het was ook stressvol. Ik moest in elke nieuwe klas mijn draai vinden en miste iemand die me echt begeleidde.” Lotte realiseert zich nu hoeveel makkelijker haar overstap naar het onderwijs had kunnen zijn. Via een voorlichtingsbijeenkomst van 1Loket begon ze aan het ZiB-traject, na een praktijkselectie. Inmiddels staat ze vijf dagen per week met veel plezier voor een kleutergroep. Ze ziet het belang van het huidige zij-instroomtraject en ook het concept van de mini-opleiding. "Ik heb het uiteindelijk gered, maar ik ken genoeg mensen die na een paar maanden stopten omdat de druk te groot was en de begeleiding te weinig. Een traject zoals het nu is en ook de mini-opleiding kan daarin echt het verschil maken."
Een soepele start dankzij de mini-opleiding
"Werken in het onderwijs trok me, maar ik wist niet wat de mogelijkheden waren. Waar begin je met oriënteren?" Bo Bruinsma is afgestudeerd in de rechten, maar voelde steeds sterker de wens om voor de klas te staan. Lange tijd dacht ze dat de pabo alleen bedoeld was voor mensen die al vroeg zeker weten dat ze leraar willen worden. Later ontdekte ze dat er via zij-instroom ook andere wegen zijn naar het onderwijs. Om te ontdekken of het vak bij haar past, meldde Bo zich aan voor het zij-instroomtraject. Bij AMOS hoorde ze over de mini-opleiding van de Amsterdamse Onderwijsregio en dat Pro Rege een mini-opleiding in de school (MOISZ) zou opstarten.
Bo schreef zich uiteindelijk in voor een zij-instroomtraject, zodat ze als leraar in het primair onderwijs aan de slag kon. "Ik voel me alsof ik in een warm bad beland dankzij de begeleiding op Pro Rege. De mini-opleiding helpt me groeien in het vak en bevestigt dat dit echt bij me past en maak ik op een nog een veiligere manier kennis met het onderwijs. Zo kan ik ervaren of dit echt iets voor mij is." Tijdens het traject werkt ze als zij-instromer in beroep (leren en werken gaan hand in hand). Ze krijgt, net als bij het reguliere traject voor zij-instromers, coaching, doet direct praktijkervaring op in de klas en krijgt door MOISZ langer een dubbele bezetting dan in het reguliere traject. "Die extra begeleiding maakt voor mij echt het verschil. Dat geeft me het vertrouwen om door te zetten,” vertelt ze met een glimlach. Ze geeft nu met enthousiasme les aan groep 5 en rondt haar pabo af.
Een school die leraren opleidt in plaats van zoekt
Marlies Oonk, schoolleider van de Pro Rege School in Amsterdam, is een groot voorstander van de mini-opleiding als concept, naast het reguliere zij-instroomtraject. "Wij ervaren zelf geen lerarentekort, maar we leiden wel toekomstige leraren op voor andere scholen in Amsterdam. Met dit traject dragen we actief bij aan het oplossen van het bredere lerarentekort in de regio."
Haar school staat in een diverse wijk en biedt volop kansen voor aankomende leerkrachten. "Door de mini-opleiding krijgen zij-instromers een nog zachtere landing dankzij langere dubbele bezetting. Ze werken als leraar, leren de cultuur van de school kennen en krijgen persoonlijke begeleiding. Dat zorgt ervoor dat ze blijven en groeien in hun vak." Marlies ziet met eigen ogen wat de waarde van goede begeleiding is. "We hebben hier zowel Bo als Lotte zien instromen. Lotte was geen onderdeel van een mini-opleiding, maar kreeg wel de ondersteuning zoals elke reguliere zij-instromer ontvangt om zich goed te ontwikkelen. Lotte kreeg echter minder lang dubbele bezetting en stond daarmee eerder zelfstandig voor de groep. “Juist doordat ik het verschil heb gezien, weet ik hoe belangrijk het huidige zij-instroomtraject is. En met de mini-opleiding wordt de overstap nog veel soepeler."
De aanpak werpt zijn vruchten af in het algemeen: de deelnemers blijven na hun opleiding werken op scholen in Amsterdam, waar de vraag naar leraren groot is. En het concept van de mini-opleiding is een succes in het bijzonder: "We zien dat zij-instromers die dit traject volgen veel zelfverzekerder de overstap maken. Dit is een manier om niet alleen onze eigen school te versterken, maar om het onderwijs in heel Amsterdam te ondersteunen."
Van experiment naar bewezen succes
Het succes van het zij-instroomtraject is geen toeval, benadrukt projectleider Jacqueline Sweerts. "We zagen dat veel zij-instromers vastliepen omdat ze te snel volledig voor de klas moesten staan zonder voldoende begeleiding. Door een gefaseerd traject aan te bieden, te weten: eerst praktijkselectie, dan een werkervaringstraject (stage met een coach). Als dat goed verloopt, volgt het geschiktheidsonderzoek.
Daarna start het ZiB-traject, waarin elke zij-instromer meerdere maanden met een dubbele bezetting in de eigen klas werkt, ondersteund door intensieve begeleiding. Daarna volgt de zelfstandige periode en zal dit traject na twee jaar afgerond worden met een certificaat. Ook dan laten we de nieuwe leraar nog niet los en krijgt hij of zij de eerste drie jaar nog ondersteuning op maat. Bijzonder in Amsterdam is dat alle ruim 40 besturen de handen ineen hebben geslagen en gezamenlijk werken aan een kwalitatief sterk traject. Het stedelijke 1Loket speelt een belangrijke rol in dit proces. Hier kunnen geïnteresseerden terecht voor advies en informatie over zij-instroomtrajecten. "Het is belangrijk dat mensen weten welke mogelijkheden er zijn en dat ze een realistisch beeld hebben van het vak. "We maken de overstap naar het onderwijs aantrekkelijker, maar dat betekent niet dat het een gemakkelijke route is. Het voortraject is pittig, en dat is bewust zo. We willen dat alleen echt gemotiveerde en getalenteerde mensen instromen. Door de hoge inzet en het doorzettingsvermogen dat we vragen, weten we dat de mensen die doorstromen naar de pabo ook echt blijven. De uitval is zeer laag." Een mini-opleiding in de school biedt, bovenop het reguliere traject, extra begeleiding. Zo krijgen zij-instromers langer dubbele bezetting én werken ze in een kleine groep van minimaal drie tot maximaal zes zij-instromers. In dit cluster leren ze van elkaar én van ervaren leraren.
De mini-opleiding is een mooi voorbeeld van hoe maatwerk en goede begeleiding echt het verschil kunnen maken. Volgens Jacqueline is dit een effectieve manier om het lerarentekort aan te pakken: "Met de mini-opleiding dragen we bij aan het solidariteitsprincipe: we leiden leraren op voor de stad," legt ze uit. "Dat doen we op scholen waar veel begeleiding beschikbaar is, zodat die leraren daarna aan de slag kunnen op scholen waar minder begeleiding is, maar waar wél lerarentekorten zijn. Zo helpen we elkaar in Amsterdam."
Het resultaat? "Meer leraren die goed voorbereid voor de klas staan en langer in het onderwijs blijven. En dat we de tekorten in Amsterdam eerlijker verdelen. Dat is precies wat de mini-opleiding laat zien.”