Een win-win-win-situatie: hybride docenten

Ellen Koop over brede kansen hybride docentschap in de onderwijsregio’s

De Brainportregio in Eindhoven is volop in ontwikkeling, en dat is ook merkbaar in het onderwijs. De onderwijsregio’s Brabant-Oost en BrabantOostPo liggen in deze regio. Er werken in dit gebied een toenemend aantal ‘hybride docenten’: professionals die vanuit het (technische) bedrijfsleven tijdelijk gedetacheerd worden naar het onderwijs. Onderzoeker Ellen Koop richt zich in opdracht van Fontys Hogeschool op het faciliteren en verduurzamen van de loopbaan van deze beroepsgroep: “Het moet op zijn minst een win-win-win-situatie zijn. Voordeel voor het onderwijs, het bedrijfsleven, maar ook voor de hybride docent zelf.”

Ellen Koop als projectleider hybride docenten

Wie: Ellen Koop, senior onderzoeker bij Fontys Hogeschool, lectoraat Dynamische Talentinterventies HRM en Toegepaste Psychologie. Haar project maakte deel uit van een pilot voor een Professional Doctorate (PD), een praktijkgerichte variant op de PhD uit het universitair onderwijs.

Kracht van Onderwijsregio’s: Kennisuitwisseling leidt tot een sterkere verbinding tussen onderwijs en bedrijfsleven in dit gebied. Vraag en aanbod bij elkaar brengen (matchen), maar ook praktisch organiseren van de inzet van hybride docenten (begeleiden).

Stap naar voren: Duurzame en effectieve inzet van hybride docenten. Bovendien kan een succesvolle samenwerking leiden tot een hogere instroom van studenten in de technische beroepsrichting, waar heel veel behoefte is aan de inbreng van praktijkkennis en ervaring.

De hybride docent

Er zijn meer hybride docenten dan je denkt, zegt Ellen Koop: “Eén op de acht mensen in het onderwijs combineert al twee of meerdere banen: dat is eigenlijk al best veel. Maar heel vaak is dat iemand die op een  school werkt en toevallig er nog iets bij doet. Die meerwaarde van die extra baan wordt dus lang niet altijd benut. Vaak ziet men daarom de hybride docent als een reguliere medewerker, terwijl bijvoorbeeld niet iedereen bevoegd is om les te geven. Wij kijken echt naar wat zo’n professional kan bijdragen aan de school. Dat kan het geven van structurele gastlessen zijn, het begeleiden van een project of het opzetten van praktijkopdrachten. Inmiddels zijn er zo’n 200 hybride docenten actief in de Brainportregio. De nadruk ligt bij ons  op techniek, maar het concept is breder toepasbaar.”

Buiten de schoolmuren

De meerwaarde voor een leerling is duidelijk: de actuele praktijkervaring van een hybride docent geeft een waardevol inzicht in de toekomst die hem of haar staat te wachten. Ellen licht toe: “Ik denk dat het onderwijs veel aantrekkelijker kan worden als je iemand uit het bedrijfsleven regelmatig voor de klas hebt. Dat geven leerlingen en studenten ook aan: de reguliere docent bereidt me voor voor de toets, maar deze docent leidt me op voor wat ik écht moet gaan doen. En ik hoop zelf dat het ook de loopbaan in de techniek aantrekkelijker maakt. Niet alleen voor de leerling, maar juist ook voor die reguliere docent, die door deze contacten ook weer nuttige ervaring buiten de schoolmuren kan opdoen.” 

persona van hybride docent

Duurzame inzet

Een professional die vanuit het bedrijfsleven wordt gedetacheerd als hybride docent krijgt een kans om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen, hoort Ellen ook in interviews die ze met deze groep heeft afgenomen voor haar onderzoek: “Hybride docenten leren ontzettend veel in het onderwijs. Hoe presenteer ik voor een groep, of hoe begeleid ik mensen naar een bepaald doel. Een ander veel gehoord geluid is dat ze aangeven dat ze door deze ervaring veel beter in staat zijn om zich in hun werk te richten op de behoefte van hun doelgroep, en niet alleen hun eigen verhaal af te draaien. Als we deze meerwaarde voor het bedrijfsleven goed inzichtelijk maken denk ik dat we de loopbaan van de hybride docent ook duurzamer kunnen maken. Dat iemand bijvoorbeeld jarenlang vier dagen in de praktijk werkt, en één dag in het onderwijs. Dat zou ook in het belang zijn van iedereen.” 

Waarde voor de onderwijsregio

“Eigenlijk willen we een echte win-win-win-situatie creëren.”, zegt Ellen. “De scholen binnen de onderwijsregio’s ervaren de meerwaarde van de praktijkkennis, bedrijven waar mee samengewerkt wordt zien hun medewerkers groeien en de leerlingen krijgen actueler en aantrekkelijker onderwijs. De onderwijsregio’s zijn de plek waar hybride docenten kunnen landen. Op het gebied van werven, matchen, professionaliseren en begeleiden werken we nu aan handvatten voor de regio’s. Ik hoop dat ze daarmee de handschoen oppakken en een kartrekkersrol vervullen op dit gebied. De contacten en de interesse in dit onderwerp zijn zeker aanwezig."

Toekomstige ontwikkelingen

“Duurzame loopbanen voor hybride docenten, dat is een van de belangrijkste doelstellingen van mijn project.”, zegt Ellen. “ Waarmee ik bedoel dat ze gezond, gelukkig en productief kunnen functioneren. Door deze groep goed in te bedden in de structuur en cultuur van onderwijsinstellingen en bedrijven willen we echt dat ze een verbindende rol gaan vervullen. Op dit moment zijn er inmiddels al 200 hybride docenten actief geweest, waarvan er sommigen nog steeds in het onderwijs werken, dus in aantallen gaat het best goed.

In kwantiteit gaan we dus aardig, maar het moet nu kwalitatief wat sterker worden. Ik vang op dit moment nog de rol van projectleider op, maar het is de bedoeling dat er een projectleider komt rondom dit thema. Ook zijn er al twee ‘matchers’ in dienst die bemiddelen tussen onderwijsinstellingen en bedrijven. Tenslotte ga ik zelf nog aan de slag met het opzetten van een community om samen met alle betrokkenen te bespreken wat er nodig is om het hybride docentschap echt tot een succes te maken. En ik ben zo geïnspireerd geraakt door hybride docenten en het banen combineren, dat ik het inmiddels ook zelf doe. Nu ben ik nog onderzoeker bij Fontys én zelfstandig trainer voor een dag in de week.”

Do’s en don’ts

Op de vraag om drie do’s te noemen voor onderwijsregio’s die serieus aan de slag willen met hybride docenten heeft Ellen een duidelijk antwoord:

  • Droom groot, begin klein – “Probeer het gewoon eens! Je zal altijd tegen dingen aanlopen, want zoals het gezegde luidt: men lijdt het meest onder het lijden dat men vreest.”
  • Investeer in begeleiding – “Uit het onderzoek blijkt duidelijk de toegevoegde waarde van het begeleiden van de hybride docent, vanaf het eerste begin.”
  • Zorg voor gedeelde meerwaarde – “Ga vanaf het begin in gesprek over de meerwaarde, met alle partijen. Dus niet als uitgangspunt: we hebben een gat in ons rooster, en we hebben nú iemand nodig.”

Ook de don’ts volgen hier vanzelf uit voort:

  • Te strak vasthouden aan kaders – “Het is net als zo’n sorteerdoos van speelgoed: een rondje door een driehoekje duwen werkt niet. Dus probeer buiten die kaders te denken en kijk waar je mogelijkheden voor flexibiliteit zitten.”
  • Te snel oordelen – “Heb een beetje begrip voor elkaar: vanuit het onderwijs wordt weleens te simpel gedacht over het bedrijfsleven dat ‘wel even’ kan bijspringen. En andersom zien bedrijven soms niet dat je een professional ook niet zomaar in het onderwijs kunt plaatsen.
  • Alleen digitaal matchen – “Dit is misschien meer een punt voor de toekomst, maar digitaal matchen is een heel handig hulpmiddel, maar blijf het persoonlijke gesprek met elkaar voeren: vraag en aanbod bij elkaar brengen is echt mensenwerk.”

Meer weten?

Lees meer over het hybride docentschap en alles wat daarbij komt kijken in de Handreiking Hybride Docenten, die Ellen samen met collega’s uit het werkveld heeft opgesteld: lees hem via deze link